In één keer helemaal bijgepraat over gebouwautomatisering

Gebouwautomatisering, domotica en smart building: je hoort er steeds vaker over. Logisch, want het automatiseren van installaties in gebouwen en woningen biedt veel voordelen. Vraag dat maar aan René Mans, domotica-deskundige bij Martinu. In dit blogartikel vertelt hij je alles wat je erover moet weten.

Om te beginnen: wat is gebouwautomatisering precies?

“Met gebouwautomatisering bedoelen we de digitale aansturing van een gebouw of woning. Zie het maar als de koppeling van meerdere installatiesystemen, bedoeld om losse processen te verbeteren of te vereenvoudigen. Als gevolg daarvan verblijven gebruikers van het gebouw of de woning in een omgeving die flexibel, comfortabel en veilig is.”

Aan wat voor processen moeten we dan denken?

“Klassieke voorbeelden zijn automatische verlichting en automatische zonwering. Maar denk ook aan klimaatregeling, automatische toegangscontrole en slimme ventilatie. Gebouwautomatisering zorgt ervoor dat een gebouw of woning ‘meebeweegt’ met zijn gebruikers. En dat biedt veel voordelen.”

Kun je een aantal van die voorbeelden noemen?

“Allereerst zorgt gebouwautomatisering voor gebruiksgemak. Alle installaties in het gebouw of de woning hangen immers met elkaar samen: van de verlichting tot en met de ventilatie. Bovendien zijn ze op afstand bestuurbaar, vaak ‘gewoon’ via een app op je mobieltje of tablet. Supermakkelijk dus.”

“Gebouwautomatisering zorgt ervoor dat een gebouw of woning ‘meebeweegt’ met zijn gebruikers”

Dat klinkt goed! Wat zijn de andere voordelen?

“Een tweede voordeel is dat gebouwautomatisering en domoticasystemen het gebouw of de woning toekomstbestendig maken. Technologische ontwikkelingen stapelen zich tegenwoordig razendsnel op. Daardoor staan onze levens steeds meer in het teken van techniek. Over pakweg een jaar of tien is het volstrekt normaal dat elektrotechnische installaties slim en efficiënt met elkaar samenwerken.”

En hoe zit het met duurzaamheid?

“Dat is natuurlijk het derde grote voordeel van gebouwautomatisering. Ga maar na: zodra installaties voor verlichting, verwarming, koeling, zonwering en ventilatie heel precies op elkaar zijn afgestemd, neemt het energieverbruik in het gebouw of de woning vanzelf af. Bovendien zorgt al die domotica voor een enorme berg data. Die kun je tot in detail analyseren om processen verder te optimaliseren. En dus om zo verstandig en voordelig mogelijk om te springen met energie.”

“Smart building vooral het resultaat van domotica en gebouwautomatisering”

Hoe werkt gebouwautomatisering precies?

“Zonder heel diep de techniek in te duiken: met gebouwautomatisering integreer en analyseer je alle beschikbare installaties en technologieën in een gebouw of woning. Dat doe je op zo’n manier, dat ze autonoom vervolgacties uit kunnen zetten. Daarbij is het heel belangrijk om goed te kijken naar het gedrag van enerzijds het gebouw of de woning, en anderzijds de totale levenscyclus.”

Kun je concrete voorbeelden van zo’n integratie geven?

“Een goed voorbeeld is een bewegingsmelder die beweging signaleert en vervolgens de verlichting inschakelt. Of een garagedeur die automatisch opengaat als een camera het kenteken van je auto herkent. Eigenlijk is het heel simpel: met gebouwautomatisering en domotica zorgen we ervoor dat alle installaties in een gebouw of woning dezelfde taal spreken en met elkaar communiceren. Op vaste tijdstippen of bij bepaalde voorwaardes.”

Dezelfde taal spreken dus. Doen traditionele installaties dat dan niet?

“Nee, die spreken allemaal hun eigen taal. Dat is precies wat ik bedoelde met ‘losse’ installaties. Op zich werkt dat ook prima, hoor. Maar het kan allemaal een stuk slimmer, met alle voordelen van dien. Die bereik je door installaties met elkaar te verbinden én te zorgen dat ze elkaar begrijpen.”

Aan welke soorten gebouwautomatisering denken mensen vaak niet meteen?

“Wat dacht je van een vers kopje koffie dat ’s ochtends klaar staat als je beneden komt? Dat zorgt niet alleen voor een goede start van de dag, maar ook voor een heel luxe gevoel. Andere installaties waar mensen misschien niet meteen aan denken zijn automatisch sluitende gordijnen en jaloezieën. Met één druk op de knop doen ze precies wat je wil, bijvoorbeeld als het buiten donker wordt. Ook handig in deze tijd: een ventilatiesysteem dat op vaste momenten verse lucht naar binnen blaast.”

Kan iedereen zomaar aan de slag met gebouwautomatisering en domoticasystemen?

“Het wordt steeds makkelijker. Doordat de markt zich uitbreidt, haken steeds meer leveranciers aan, met allemaal hun eigen koppelingen en integraties. Die maken domotica en gebouwoptimalisering universeler. Het is nog steeds wat exclusief, maar steeds minder. Het aanbod groeit voortdurend en dus nemen ook de mogelijkheden toe. Je kunt altijd wel íets doen.”

Wat is een typische eerste stap als het gaat om gebouwautomatisering?

“Dat is een vraag die ik vaker krijg. En mijn antwoord is eigenlijk altijd hetzelfde: begin met de integratie van elektrische installaties voor automatische verlichting. Die installatie kun je namelijk relatief eenvoudig en voordelig realiseren. Bovendien is die installatie goed voor te programmeren en op afstand aan te sturen.”

Dan een belangrijke vraag: wat kosten domoticasystemen en gebouwautomatisering?

“Domoticasystemen kosten geld, maar ze leveren ook meteen op. Zodra je ze gaat gebruiken, bespaar je immers energie en dús kosten. Een goed voorbeeld van een investering dus. Omdat domoticasystemen intelligent zijn, zijn ze in staat om autonoom beslissingen te nemen, handelingen uit te voeren en ‘onnodige’ handelingen te voorkomen. Op die manier zorgen ze automatisch voor een afname van de exploitatiekosten.”

Is er een standaardprijs?

“Nee, want je kunt het heel simpel of heel uitgebreid aanpakken. En alles daar tussenin! Sowieso geldt: elke installatie is en blijft maatwerk. Elk gebouw en elke woning is immers anders. Maar om je toch een indruk te geven van de kosten: het automatiseren van de installaties van een gebouw begint bij een paar duizend euro en kan oplopen tot tienduizenden euro’s.”

Werkt gebouwautomatisering alleen bij nieuwbouw?

“Dat is het wel het makkelijkst natuurlijk, want je hebt dan niet te maken met bestaande installaties. Maar ook bij bestaande bouw kun je veel meer installaties aan elkaar koppelen dan mensen vaak denken. Natuurlijk brengt dat uitdagingen met zich mee, maar een beetje installateur kan die wel aan…”

Wat voor uitdagingen zijn dat?

“Bij nieuwbouw is het realiseren van domoticasystemen heel overzichtelijk. Je kunt alles van begin af aan slim inrichten, niet gehinderd door bestaande installaties die ‘in de weg’ zitten. De grootste uitdaging bij het automatiseren van een bestaand gebouw of bestaande woning, zijn alle systemen die al geïnstalleerd en functionerend zijn. Keurig weggewerkt achter de muren bovendien… Maar ook dan zijn er volop oplossingen voor gebouwautomatisering.”

Welke misvattingen bestaan er nog meer over gebouwautomatisering?

“Dat het ingewikkeld is! Dat valt namelijk harstikke mee. Veel van de technieken zijn nog onbekend en lijken daardoor lastig. Maar voor de gebruikers van een pand wordt alles eigenlijk alleen maar makkelijker. Een andere misvatting heeft te maken met de kosten voor gebouwautomatisering. Men denkt nog steeds dat het klauwen met geld kost, maar je kunt echt klein beginnen. Iedere dag komen er nieuwe aanbieders en leveranciers bij, waardoor de prijzen automatisch worden gedrukt. Domotica, gebouwautomatisering en smart building zijn echt niet meer duur en exclusief.”

“We zetten steeds grotere stappen naar een wereld waarin alles met elkaar is verbonden”

Hoe gaat het beheer van al die installaties eigenlijk in zijn werk?

“Je kunt alle installaties heel eenvoudig instellen, besturen en beheren met een controlepaneel en een gebouwbeheerssysteem. Dat laatste is één centraal systeem om alle elektrotechnische installaties in het gebouw of de woning centraal aan te sturen en te laten samenwerken. Dankzij zo’n systeem is het bovendien heel eenvoudig om de prestaties van je installaties in te zien.”

Waarom is dat belangrijk?

“Gebouwen moeten tegenwoordig aan strenge energie-eisen voldoen. Een gebouwbeheerssysteem zorgt niet alleen voor een efficiënte energieprestatie, maar ook voor inzicht. In één oogopslag zie je wat de energieprestaties zijn. Bij veel nieuwbouwprojecten is zo’n systeem zelfs al een vereiste. Oók om kans te maken op subsidies voor verduurzaming.”

Tot slot: hoe zie je de toekomst van domotica en gebouwautomatisering?

“We zetten steeds grotere stappen naar een wereld waarin alles met elkaar is verbonden. Dat levert niet alleen geïntegreerde systemen, maar ook een enorme hoeveelheid data op. Ik weet zeker: hoe beter we die analyseren, hoe aangenamer en duurzamer ons leven wordt. Met als eindresultaat? Flexibeler, comfortabeler en veiliger wonen, werken en verblijven. Dát is de toekomst.”